Ayvalık Zeytin Hasadı Toplantısı-Serpil Yılmaz

Zeytinyağında gümrük birliği unutuldu!

SERPİL YILMAZ-MİLLİYET-14 KASIM 2006
syilmaz@milliyet.com.tr

AYVALIK

Körfez zeytinyağının tanıtımını öne çıkaran 'Ayvalık Zeytin Hasadı' toplantısında, bu yıl onlarca markanın öne çıktığı bir tabloyla karşılaştık.

Ayvalık'ta 'zeytinyağı hasadı' toplantılarını bundan 10 yıl kadar önce Komili başlatmış, Unilever devam ettirmişti. Geçen hafta sonu Ayvalık Ticaret Odası'nın (ATO) düzenlediği 'zeytinyağı hasadı' toplantısında onlarca markanın sunumu dikkat çekiciydi.

Lio krizi sarstı

Zeytinyağı piyasasının liderleri Komili, Kırlangıç onlarca 'yerel marka'nın arasında anılıyordu. Tariş, yalnızca konuk olabiliyordu. Kristal ise zeytinyağı politikalarını desteklemediği ATO ile birlikte hareket etmiyordu.

Toplantılar sırasında adı geçen markalara bir göz attım: Rast, Verde, Ekiz, Olivos, Atalan, Laleli, Kürşat, Sokol, Ne Extra Oleas, Salih Sezai Madra, Has Ada, Miranda ve zeytin toplama makinesi Pellenc.

Zeytinyağı üreticisi 'kimlikli' olmanın mücadelesini yansıtıyor. Toplantıda kendilerine 'zeytin dostu' adı veren ve yeni kurulan Zeytin ve Zeytinyağı Derneği'nin varlığı sektördeki son çıkıştı.Patronları orada olmasına karşılık, en büyük ihracatçı zeytinyağı markası Lio'nun adı geçmiyordu. Lio'nun yaşadığı ekonomik kriz nedeniyle alıcı olarak piyasadan çekilmesi, zeytinyağı alım fiyatlarının düşmesinde önemli bir etken olarak anılıyor.

Zeytinyağı iç tüketimi Kırlangıç'ın verilerine göre 2005-2006 döneminde yüzde 1'er civarında geriledi. Tariş ise bu oranın yüzde 5'lere çıktığını öne sürüyor.

Zeytinyağı pazarındaki istatistikler, markasız ürüne artan (merdiven altı üretim) talebi doğruluyor. Tüketimi, fiyatıyla doğru orantılı gelişiyor. Alım gücünün düşmesi ve fiyatın yükselmesi raf rekabetini zorluyor.

Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Rahmi Gencer ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçı Birlikleri Başkanı Ali Nedim Güreli ve Körfez'de üretici dernekleri federasyonu girişimi başlatan Salih Madra, iç piyasa ağırlıkta olmak üzere 'zeytinyağı tanıtım grubu' kurulması yönünde çaba harcıyor.

Hafta sonu düzenlenen toplantıya bu amaçla TİM Başkanı Oğuz Satıcı da katıldı. Davetli olmalarına karşılık, Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) temsilcileri gelmedi. Oysa TİM'in 100 bin dolar, devletin 250 bin dolar katkısıyla toplam 1 milyon dolarlık fonla "zeytinyağı tanıtım grubu" kurulması isteniyor.DTM'nin önünde önemli bir görev var. AB'ye zeytinyağı ihracatında gümrüklerin kaldırılması. Türkiye 'Gümrük Birliği' sürecine zeytinyağını dahil etmeyi unuttu!

Kota talebi

Oysa Tunus gibi AB üyeliği gündemde bile olmayan 4'üncü sıradaki zeytinyağı üreticisi bir ülkenin, 56 bin tonluk gümrüksüz mal satma kotası bulunuyor.

AB'nin üreticilerine sağladığı destekleri burada sıralamıyorum.

Bu 'unutma' olayının rastlantı olduğunu da düşünmüyorum. Türkiye'nin kamu ithalatında en büyük payı petrolden sonra sıvı yağ ve tohum alıyor. AB Türkiye'ye gümrüksüz sıvı yağ satıyor, Türkiye satamıyor. Dökme ham zeytinyağı ihracatının serbest bırakılmasını talep edenlerin öncelikle AB ile Türkiye'nin 'aynı koşullarda rekabet' etmesini sağlayacak iklimi yaratması gerekiyor.