Ahmet Ertür27 Ocak 2010,Çarşamba
Kısa bir süre önce sezon değerlendirmelerimi sizlerle paylaşmıştım.
Şimdi de sezonda sızma ve yemeklik yağların toptan ticareti
konusundaki tespitlerimi paylaşmak ve konuyu tartışmaya açmak
istiyorum.
......
Edremit Körfezi'nde sezonun son günlerini yaşıyoruz. Yağhanelerin bir
kısmı sezonu kapatırken bir kısmı da uzun aralıklarla sezonun son
zeytinlerini sıkıyor.
Edremit Körfezi'nde son birkaç sezondur, sezon içi üretici satışlarını
yakından gözlemliyorum. Üreticimiz öteden beri, sezon esnasında toptan
satış için önce rafinajlık, sonra 1. Yemeklik ve en son Naturel Sızma
sınıfında yağlarını piyasaya çıkartıyor. Bu durum sadece tüccara
değil, kooperatife satışlarda da aynı tercih sıralamasıyla
gerçekleşiyor. Ancak özellikle son yıllarda ve özellikle sezonda
üreticilerimiz çok nadiren ve düşük tonajlarda yemeklik zeytinyağı
satar oldu.
Daha detaylı bir değerlendirme için Edremit Ticaret Borsası'ndan (1)
tescil verilerini istedim ve basit bir çalışma yaptım. Son 4 yıla ait
tescillere göre üreticiden tüccara ve kooperatife satış şu formatta
gerçekleşmiş:
Yıl Rafinajlık z. yağları/Toplam tescillenen z.yağları
2006 %77
2007 %79
2008 %76
2009 %94*
*2009 yılındaki tırmanışı gözden kaçırmak imkansız olsa da, bölge dışı
bir firmanın geçen yıl yoğun alımlarının bazı suni artışlar
yarattığını varsayarak değerlendirmeye almıyoruz.
Diğer üç yıla baktığımızda ise ortalama yaklaşık %77 gibi bir
rafinajlık yağ oranına ulaşıyoruz. Şimdi kendi işletmemizdeki
değerlere göz atalım(2):
Zeytinyağı Cinsi Toplam üretime oranı
Naturel Sızma %37
1.Yemeklik %23
Rafinajlık %40
İzmir Ticaret Borsası Rekolte tahmin rakamları ve gözlemlerimiz
çerçevesinde Edremit Körfezi'nde yaklaşık 28.000ton zeytinyağı üretimi
beklenmektedir (Ayvacık-Ayvalık)(3).
Şimdi sızma ve yemeklik yağ olarak 28.000 tonu bizim işletmemiz
değerlerine göre sınıflandıralım:
Naturel Sızma 10.360 ton
1.Yemeklik 6.440 ton
Rafinajlık 11.200 ton
Tüm rafinajlık z.yağlarının tescil olduğunu varsayalım ve toplam
tescil rakamını bulalım:
11.200/0,77 = 14.545ton(4).
Buradan tescil olacak toplam naturel sızma ve 1.yemeklik zeytinyağını
bulalım:
14.545-11.200=3.345 ton
Toplam naturel sızma ve 1. Yemeklik zeytinyağı toplamından bu miktarı
çıkartalım:
10.360+6.440=16.800; 16.800-3.345=13.455 ton.
Körfez Zeytin Zararlıları ile Mücadele Birliği'ne kayıtlı yaklaşık
30.000 üreticimiz var. Üretici başına ortalama 100kg yemeklik
zeytinyağı hane tüketimine ayrılırsa geriye;
13.455-(30.000x0,1ton)=10.445 ton zeytinyağı kalacaktır.
Modelimize göre, yaklaşık 10.000 ton zeytinyağı beyaz tenekeye
girebilir(5). Modelin hata payı ne konulursa konulsun, ortaya sadece
bir bölgeden yabana atılmayacak bir tonaj çıkacaktır.
Markasız, gıda üretim belgesiz ve kaçak dolum yapılarak "üretici
eliyle" satılacak 10.000 ton yağ için 35.000 kişinin arkasına birer
ambar memuru takmak çare değildir tabii ki. Makul bir ZEYTİNYAĞI
ÜRETİCİ PRİMİ tüm üretim ve ticareti kayıt altına alacak, yasalara
uygun üretimi teşvik edecek, tüketiciyi koruyacak, çiftçiyi de hedef
gelirine ulaştıracak ve tüccara haksız rakip olmaktan kurtaracaktır.
(1) Edremit Ticaret Borsası, (maalesef) istisnalar dışında Edremit
İlçesi haricinde üreticiden satış tescili yapmaktadır.
(2) Oranlar bulunurken sadece yağhanemizde zeytin tasir ettiren
üreticiler dikkate alınmıştır.
(3) "Edremit Körfezi", Edremit Körfezi sakinleri için ve coğrafi
olarak bu hattı ifade eder.
(4) Önceki yıllara göre üreticinin ihmal edilebilir oranda sabunluk
yağ ayırdığı varsayılmıştır.
(5) 4.445 üreticinin Birlik kayıtları dışında ve/veya Birlik
sınırları dışında (Ayvacık) olduğu ve hane ihtiyacı için ortalama
100kg zeytinyağı ayırdığı varsayıldı.
No comments:
Post a Comment