Yeni Yıla Girerken Zeytinciliğimiz

Dr. Mustafa Tan
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi
Kurucu Girişimi Başkanı

İzmir,28.12.2006

Zeytin Ağacı kadar sağlam, güçlü ve ölümsüz bir dostluğu paylaştığımız Değerli Arkadaşlarım,

Anavatanı Ülkemiz olan Zeytin Ağacını layık olduğu onurlu tahta oturtabilmek yolundaki el ele yürütülen çalışmaların ve çabalarımızın takdire şayan olduğunu belirtmek istiyorum. Bu yüce hedef; gelecek yıllarda dünyanın önde gelen zeytinci ülkeleri İspanya, İtalya zeytincilik sektörünün gerek üretim, gerekse ticari potansiyeline ulaşmak olarak karşımızda duruyor.

Zeytincilik sektörümüz kendisi ile aynı kaderi paylaşan ülke sektör temsilcilerinin sahip olduğu olanaklardan kısmen veya tamamen yoksun olarak bu yolda emin adımlarla ilerliyor. Üreticimiz en yakın AB üyesi komşumuz üreticisinden tam 22.5 kat daha az prim desteği alıyor. Kooperatiflerimiz ne yazık ki AB' deki benzerlerinin olanaklarından yasa yoluyla mahrum bırakılmaya çalışılıyor. Gümrüksüz ve vergisiz ihracat konusunda Tunus'un AB' den aldığı tavizleri de alamıyoruz. Ancak buna rağmen Sektör; Üreticisi, Sanayicisi, Tüccarı ile ve de Birlikleri ile 21. yüzyılda var olabilme yolunda vahşi mücadelesini sürdürüyor. Kuva-i Milli Ruhu ile Üretici artan girdi maliyetlerine ve tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de düşen fiyatlara rağmen ürününe daha fazla bakım yapmak istiyor, yeni fidan dikmek istiyor. Sanayici ürünlerini daha fazla katma değer yaratacak şekilde değerlendirmek istiyor. Zeytin sıkım, depolama, rafine ve ambalajlama tesisleri konusunda müthiş ilerlemeler gösteriyoruz. Ürünleri içte ve dışta pazarlamaya çalışanlar rekabet edebilirliğin çabası ile boğuşuyor. Zira biliyor ki "hedef başarının kutup yıldızıdır." Üreticimize yeni üreticiler ilave oluyor. Yeni tesislerin oluşumu için bu yıl en az 50 milyon adet fidan üretiliyor. Bu miktar dünyanın hiç bir ülkesinde yok, İspanya'nın 300-350 milyon civarındaki ağaç varlığı ile yaklaşık 1.200 bin ton ürettiği ve milyarlarca dolarlık katma değer yarattığı düşünüldüğünde 109 milyon resmi ağaç varlığı olan yenilerle birlikte 150 milyonu bu yıl yakalayabilecek güce ulaştı. Gelecek 10 yıl içinde aynı hızla koşulduğunda Esas hedefe ulaşmak hiç te hayalci görünmüyor. Bakınız Ülkemiz yaklaşık 1.150 bin ton bitkisel yağ ve bitkisel yağ oluşturan tohum ithalatını tam 1,5 milyar dolar döviz harcamak suretiyle yapıyor. Kişi başına tükettiğimiz bitkisel yağ 17 kg civarında, oysa zeytinyağı yaklaşık 1 kg civarında ve ithalatı yapılmayan ender ve stratejik ürünlerden, Zeytinyağı ihracından yaklaşık 300 milyon dolarlık bir katma değer yaratılıyor sofralık zeytin ile birlikte yaklaşık 500 milyon dolarlık bir katma değer söz konusu. Mevcutla yani yılda ortalama 122 bin ton zeytinyağı üretimi ve yaklaşık 200 bin ton sofralık zeytin üretimiyle yaklaşık 1 milyar dolar bir üretim değeri söz konusu. Buradan hareketle zeytincilik sektörüne yapılacak her türlü desteğin Ülkemiz ekonomisine ne denli yansıyacağını kestirmek zor olmasa gerek hele hele bu kutsal ağacın ürünleri için tüm dünyada saptanan yeni üstün özellikleri ki onlar zeytin ağacını ve ürünleri baş tacı yaptıracak boyutta... Danimarka, ABD gibi çok sıkı! katı yağ, margarin tüketicisi ülkelerde yapılan araştırmalar ile zeytinyağının kansere karşı kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucu etkileri bilimsel olarak ortaya konuluyor ve ABD, AB gibi ülkelerde obeziteye ve sağlık sorunlarına yol açan trans yağların yasaklanma yolunda önemli kararlar alındı. Biodizel uygulamaları önümüzdeki yıllarda zeytinyağına yeni açılımlar getirecek tüm bu faktörler hedefimizin ne denli ulvi olduğunu gün gibi aşikar hale getiriyor.

Evet Değerli Arkadaşlar, Ülkemiz özellikle UZZK Grubumuzun Üyeleri ve Bizlerle aynı düşünceleri paylaşan paylaşmayan Diğer Arkadaşlarımızla ve Sektörümüzün Güzide Temsilcileri ile büyük bir sinerji yakalamış durumda, dekar başına 250 YTL verilen Tarım ve Köyişleri Bakanlığı odaklı hükümet önlemi yardım, özel idare, belediyeler vb gibi kurum kuruluşların ve kişilerin fidan desteği ve girişimleri ile oluşturulan bir çok modern ve yeni plantasyon ülkemiz zeytinciliğinin vitrinini teşkil etmeye başladı Bu anlamda Ülkemizin sahip olduğu genç nüfus potansiyeli adeta zeytincilik sektörümüzde de görülüyor. Ülkemiz gerek coğrafyası gerekse üstün özellikteki insani değerleri ve üstün zekalı ve yaratıcı insan yapısı ile büyük sıçrama yapabilmeye muktedir. Ancak bu yolda asla hile ve aldatmaya ve uydurukçuluğa kaçmadan zeytinyağı gibi kaliteli olmak ve bu imajı hiç bozmadan yol almak zorunda. O halde tam kenetlenme zamanı, ulusal menfaatlerimizi ön plana çıkaracak politikalar oluşturma zamanı, tüm zeytinci ülkelerde özellikle Tunus, Türkiye gibi ülkelerde daha fazla hissedilen fiyat düşüklüklerinin yarattığı sektörün şevkini kırabilecek kara bulutların dağıtılması için yoğun çaba içinde olma zamanı, biliyoruz ki bu yıl İspanya' da geçen yıldan daha fazla üretim var ama diğer ülke üretim tüketim bilançoları tüm olarak değerlendirildiğinde Dünya Zeytinyağı Tüketimi ile Dünya Zeytinyağı üretimi arasındaki fark geçtiğimiz yıla göre artarak devam ediyor. Yani Dünyada bu yıl yine yağ temini problemi var. O halde Sektör her zamankinden daha akıllı ve ülke menfaatlerine uygun hareket etmeli. Böyle panik ortamları gerek ülkeleri gerekse o ülke sektör temsilcilerini üreticileri ve tüm sektörü hata yapmaya zorlayabiliyor. Nitekim şu anda bu panik havası Tunus' un çok ucuza AB' ye mal vermesine yol açtı. Ülkemizde de bu durumun geçici de olsa olumsuz etkileri görülüyor. Bu aşamada AB üyesi olmamız nedeniyle koruyucu hükümet önlemleri alınmak zorunda bunun en başında 11 YKRŞ olarak açıklanan prim desteğinin acilen yeniden gözden geçirilerek güncellenmesi ve yaklaşık 2,5 YTL olan AB üretici prim desteğine yaklaştırmanın sağlanması yapılmalıdır. Diğer çok önemli önlem Birliklere stok tardımı uygulaması bu da AB de 1 ton zeytinyağı için günde 1.22 Euro yani günde 2.28 YTL işte bu yardımın olmayışı, Birliklerin 4572 sayılı yasada sektör içinde yer alan diğer tacirlerle eşit hale getirilme ya da özerkleşme arzusunun da önünde engel zira mevcut Yasa Birlikleri benzer firmaları ile rekabet edemez hale getiriyor. Birlikler, üreticisinin malını rekolte beyanı oranında satın almak zorunda ve bunun süresi yıllara göre 7-8 ay olabileceği gibi hatta yıla dayanan stok maliyeti söz konusu. Oysa tacir günlük fiyattan ve ihraç edebileceği kadar alıp satıyor. İşte bu eşitsizliği giderebilecek önlem stok desteği tabii ki bu tüm sektör için de özel stok yardımı adı altında da verilebilir. Nitekim çıkarılan Lisanslı depoculuk Yasası uygulamaya geçmedi ve aslında öyle bir sorunu gidermek üzere bir an önce hayata geçmeyi bekliyor. Yeni tesislere yapılan dekara 250 YTL’ lik destek hükümet önlemi olarak çok etkili olmaktadır. Benzeri uygulama 109 milyon geleneksel ağacın verimliliğini geliştirmek için de yapılmalı. Bu üretim hedeflerimize ve daha kısa yoldan ulaşmamızı sağlayabilir.

Zeytinyağı İhracatında Tunus’ ve diğer benzeri ülkelere sağlanan dökme ve ambalajlı yaklaşık 64 bin ton’luk zeytinyağının gümrüksüz ve vergisiz ihracı sağlayan tavizlerin halihazırda alınamaması nedeniyle özellikle ihracatımızın arttırılması ve Türk Malı imajının yerleştirilmesi için uygulanan teşviklerin zeytinyağı ve sofralık zeytinde daha da artarak devam etmesi, Sıvı yağ iç tüketimin diğer bitkisel yağların ithalatı ile karşılanması ile oluşan döviz kaybının önüne geçilmesi ilave katma değerler yaratmak ve ülkemiz insanının sağlık unsuru zeytinyağı ve sofralık zeytin ile daha fazla buluşturmak ve gerek iç gerekse dış tüketimi arttırıcı kamu destekli tanıtım, promosyon eğitim ve yayım faaliyetlerinin hayata geçirilmesi öncelikle çözüm bulunması gereken sorunlarımızın başında durmaktadır.

Ancak biliyoruz ki Zeytinciliğe gönül vermiş değerli Arkadaşlarımızın ortak çabası ile oluşturulan UZZK nezdinde yaratılan bu sinerji ve azim sayesinde hiçbir sorun Ülkemiz Zeytinciliğinin Geliştirilmesi Hedefinin önünde duramayacaktır.