IOC Haziran 2007 Pazar Yorumu

Uluslararası Zeytin Konseyi (IOOC ) Zeytin Ürünleri Piyasası Raporu Özeti

No.16 – Haziran 2007
Pazar Yorumu

Derleyen , Çeviren : M. Hakkı Yazıcı

2006/07 sezonu Zeytinyağı üretimi fiili olarak bir ya da iki ay önce sona erdi. Başlangıçtaki üretim beklentilerinin ve üretici fiyatlarının alışılanın dışında olduğu 2005/06 sezonunun ardından, genel olarak normal bir yıl olarak nitelenebilir. Bu piyasa normalleşmesi, üretim hareketlerinin, ortalama üretici fiyatlarının, satışların ve ihracatın 2005/06 yılındaki kargaşadan sonra normale döndüğünün görüldüğü, hem zeytinyağında hem de sofralık zeytinde dünya lideri olan İspanya’da daha da belirgindir ve piyasa şimdi son dört sezonun da önünde bir seyir halindedir.

İspanya Tarım Bakanlığı tarafından yapılan en son duyuruya göre; İspanya, Mayıs 2007 sonu itibariyle 1.107.000 ton zeytinyağı üretti. Üretim, böylece bir önceki yıla göre % 34 ve son dört sezon yıl ortalamasına göre % 8 yükseldi. Zeytinden yağ sıkma verimi % 21,2’dir.

İspanya’nın, 2006/07 sezonunun başından Mayıs 2007’yi de kapsayan süreçte, iç piyasa satışları artı ihracatı 683.000 tondur. Bu miktar, bir önceki yıldan % 34, son dört sezonun ortalamasında % 1 yüksektir. İspanya zeytinyağı ihracatı, gelişmektedir. Geçici bilgilere göre, Mayıs 2007 sonuna değin ihracatın, bir önceki yıla göre % 52 ve son dört sezon ortalamasına göre % 5 daha yüksek bir değer olduğunu gösteren, 327.000 ton olduğu belirtilmektedir.

2006/07 sezonunda İspanya’da sofralık zeytin üretimi de yükselmiştir. Sofralık zeytin üretimi, 500.500 tondur. Bu, 2005/06 sezonunun % 18 üzerinde bir seviyedir.

Yunanistan, yaklaşık 370.000 ton zeytinyağı üretirken, İtalya, yaklaşık 629.000 ton zeytinyağı üretti. Tunus’ta, % 73’ü ihracata giden, 170.000 ton civarında zeytinyağı üretimi oldu. Bundan dolayı, toplam dünya 2006/07 sezonu zeytinyağı üretiminin 2.850.000 tonu aşacağı beklenmektedir.

Başlıca zeytinyağı üreticisi Avrupa Birliği ülkelerindeki haftalık sızma zeytinyağı ve aylık rafine zeytinyağı üretici fiyatları hareketlerine bakıldığında şunlar görülmektedir;

- Haziran 2007’de, başlıca AB ülkeleri piyasalarında sızma zeytinyağı (extra virgin oil) fiyatları, Mayıs 2007’deki değerlerine göre hafifçe düşmüştür.
- Sızma zeytinyağı fiyatları, bir önceki yıla göre, İtalya’da % 21, İspanya’da % 25 ve Yunanistan’da % 11 düşmüştür.
- Rafine zeytinyağı fiyatları da keza, bir önceki yılla karşılaştırıldığında İtalya’da % 19, İspanya’da % 24 ve Yunanistan’da % 27’lik hafif bir düşüş göstermektedir. Virgin ve rafine zeytinyağı üretici fiyatları, belirgin bir şekilde aynı eğilimi sürdürmektedir.
- 2007 Baharında, sızma zeytinyağı fiyatları, Avrupa Birliği piyasalarında 2006’nın aynı periyoduyla karşılaştırıldığında hafifçe aşağı dönmüştür. Bu olağan değildir zira, kural olarak, önceki yıllarda bahar aylarında üretici fiyatlarında ılımlı bir yukarı dönme oluşurdu.

Geçmiş deneyimlere bakarak bu farklılığın bazı açıklamaları şöyledir :
- Erken dönemlerde stok birikiminin, fiyat seviyelerine etkisi olumsuzdur.
- Avrupa ülkelerinde faiz oranları, geçmiş yıllardan daha yüksektir. Bu, yeni hasat öncesinde stok yaratmada olumsuz etkilenmelere götürmüştür. Sonuç olarak, sanayiden talep sınırlıdır ve fiyat seviyeleri düşmeğe devam etmektedir.
- 2007/08 sezonunda normal, iyi bir hasat ve makul üretici fiyatları ihtimalleri nedeniyle, 2006/07’nin son aylarında stok tutmak için bir neden yoktur. Bundan dolayı fiyatlar, düşme eğilimini korumaktadır.
- Piyasa giderek daha sabit bir hale gelmektedir, çünkü üretim daha organizedir ve zeytin üretimindeki yıldan yıla iniş-çıkışlar (var yılı, yok yılı farkları ) daha az önemlidir.

2007’nin Bahar ayları boyunca, hava koşulları, İspanya, Yunanistan, Türkiye, Tunus, v.s. gibi zeytin üreticisi ülkelerin çoğunda, az çok iyiydi. Onun için 2007/08 sezonu üretimi iyi olacak gibi görünüyor. Bu parlak beklentiler, 28 Haziran 2007 günü yapılan IOC ( Uluslar arası Zeytin & Zeytinyağı Konseyi) ‘nin Danışma Komitesi toplantısındaki görüşmelerde de teyit edildi.