Zeytinyağı artık markalarına sızmalı

Yalçın Bayer
Hürriyet
20 Şubat 2011,Pazar

İDA’dayız...Kazdağları’nın(İda eteklerindeki cennet mekânlar...

Afrodit’in Hermes’le aşk yaşadığı, Paris’in Helena’ya aşkını sunduğu, tanrı Zeus’un Hera’yı gördüğü, mitoloji tanrılarının balayını geçirdiği, zümrüt taşlı efsanevi Kazdağı’nın eteği, Ege’nin başladığı yer Küçükkuyu... Biraz yukarıda Troya var. Dünyanın en büyük savaşlarının yaşandığı, tarih boyu türlü medeniyetlere eşlik etmiş demeyelim, beşiklik etmiş.
Küçükkuyu; Akçay, Altınoluk ve Assos’tan sonra adı öne çıkan bir belde. Kışları 6 bin, yazları 15 bine ulaşan bu beldede ‘2. Küçükkuyu Zeytin Kurtuluş Şenlikleri’ başladı dün... Neden ‘Kurtuluş’? Küçükkuyu’da zeytin hasadı diğer bölgelerin aksine kasım ayı başında başlayıp mart ortasında sona eriyormuş... İşte bu zahmetli işlemin bitmesi nedeniyle ‘kurtuluş’ deniyormuş.
Bölgedeki zeytin ağaçları dünyanın en ‘kısmetli’ zeytinleri sayılıyor.
Çünkü Kazdağları, rüzgârları kestiği için diğer bölgelerdeki üretimin aksine asidi daha düşük ve çok daha verimli kabul ediliyor. Yani dünyanın en leziz, düşük asitli ve kendisine has güzel kokulu zeytinyağı...

Zeytinler 4 bin yıllık usulle toplanıyor hâlâ...
Zeytinlerin daldan sofraya gelinceye dek geçirdiği geçirdiği üretim aşamaları, geleneksel ve modern tesislerin gezilmesi, taze köy ekmeğiyle zeytin ve zeytinyağı tadımının yapılmasından sonra ‘Zeytin ve zeytinyağında kalite ve markalaşma’ konulu bir panel vardı... Müjgan Suver’in moderatörlüğünde Mehmet Saffer Molvalı (Eren Holding), Haluk Yurtkıran (Adatepe Zeytinyağı Müzesi Kurucusu) ve Erdal Seyhan (Anadolu Cam Sanayii A.Ş.) ve Küçükkuyu Belediye Başkanı Cengiz Balkan bize ilginç konuşmalar yaptılar. Keşke siyasi partilerden de katılanlar olsaydı... CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, Gürsel Tekin ve Umut Oran’ın mesajları vardı sadece. Belediye Başkanı, Çinli düşünür Konfüçyüs’ten güzel bir söz aktardı:
“Karanlığa kızacağına bir mum da sen yak!”
Başkan da bu etkinliklerle Küçükkuyu markasını öne çıkarıyor.

Ayvalık’a, Edremit’e ve Gemlik’e rakip olmak için...
Evet... Zeytinin Türkiye’de 500 bin ailenin doğrudan, 10 milyon ailenin de dolaylı geçim kaynağı olduğunu, üretimin yüzde 70’nin zeytinyağı, geriye kalanının da sofralık zeytin olarak tüketildiğini... 160 milyon zeytin ağacı ile üretimde dördüncü sırada ama 150 bin ton zeytinyağı üretimiyle ancak 5. sırada olduğumuzu, Türk toplumunun kişi başına yılda 1.5 kilo zeytinyağı tükettiğini, Yunanistan’da ise bu rakamın 22, İtalya 12 ve İspanya’da 10 ve Suriye’de 6 kilo olduğunu kaçımız biliyoruz.
Küreselleşme ürecinde Tariş’ten sonra bir dünya markası yaratamıyoruz
Panelde üzerinde durulan en önemli konu buydu; üretmek yetmiyor, pazarlamak ve markalaşmak gerekiyor... Onu da camdaki görsellerle makyajlamak...
Çözüm önerileri, yatırım fırsatları, küreselleşme kıskacındaki Türkiye için çok önemli... Kırsal bölgede ihmaller sürerse, zeytin-zeytinyağı sistemi de çöker... Hiçbir ürünün fiyat ve pazarlamasını hâlâ belirleyemiyoruz.
Yanlış politikalara tek taraflı bakıldığında sorunu anlamak mümkün değildir. Acı olan budur.

Tariş’i anlamak

TÜRKİYE’de zeytin ve zeytinyağı konusunda bir otorite kabul edilen Tariş Başkanı Cahit Çetin, “Zeytinyağı tüketimi kültür seviyesiyle doğru orantılıdır. Zeytinyağı başlı başına bir kültürdür” dedi.
Birliğin Ege Bölgesi’nde 6 il, 33 kooperatif ve 28 bin üreticili temsili köylü markası ‘Tariş Zeytinyağı’ sarı tenekeden mükemmel şişelere girerek, dünyaya sızdığını kabul etmek gerekiyor.
Eleştirilecek tarafları olmasına rağmen Tariş, bu toprakların alın terinin bir markası...
Cahit Çetin devam ediyor:
“Uzun yıllar Türkiye’nin 30 bin ton ile 50 bin ton arasında değişen yıllık üretim rekoltesinin, bugün ulaştığı rakam yıllık ortalama 120-150 bin ton üretimdir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın bundan son yıllarda başlattığı ‘zeytincilik kalkışmasıyla’ 2015 yılı hedefi yılda 700 bin ton zeytinyağı üretimi olacaktır.
Soru şu: Türkiye bunun için ne yaptı? Çetin şöyle diyor:
“Üretimin ilk ayağı olan ücretsiz zeytin fidanı dağıtımı, kontinü tesis kurulmasına yüzde 50 hibe kredi ve gelinen noktada Türkiye uzun yıllar 90 milyon adet olan zeytin ağacı varlığını, 150 milyon adet seviyelerine çıkardı. Bu gelişmeye paralel çiftçinin üretim heyecanını, geçmiş yıllarda müteahhitlere terk edilen zeytin alanları ve köklenen zeytin ağaçlarının dramlarını yaşamamak için öncelikle çiftçinin üretim heyecanını diri tutmak lazım.”
Bizi dışlayan AB’den Suriye’ye kıyak...

SURİYE, ki AB’nin kotasını kullandığı en önemli ülke. Yani, Avrupa’nın ambarı..

- Gümrük Birliği anlaşması olan Türkiye’ye göre Suriye zeytinyağında AB nezdinde daha avantajlı durumda. Türk zeytinyağı ise AB ülkelerine hâlâ girmekte zorlanıyor. Türk zeytinyağına ambalajlı ürün ihracatında neredeyse mal bedeli kadar gümrük vergisi uygulanıyor. AB, zeytinyağında en büyük üretici olduğundan kendi üreticisini ve ürününü korumak adına yapıyor bunu. AB ülkeleri dünya zeytinyağı üretiminin yüzde 80’ini gerçekleştiriyor.
- Türk zeytinyağı ağırlıklı olarak İspanya ve İtalya’ya dökme olarak satılıyor. Bunun için gümrük vergisi uygulanmıyor, ancak ambalajlı ve markalı ürünlerde yüksek gümrük duvarlarına çarpıyor. Son yıllarda Türk zeytinyağının ambalajlı ve markalı satışı ivme kazanmış olsa da henüz istenilen seviyeye ulaşmadı. Yıllara göre 14-15 bin ton ambalajlı ve markalı satış gerçekleşiyor.