Dahilde İşleme Rejimi Kabul Görmeyince Zeytinyağı İhracatı Çöktü

Cihan Haber Ajansı
08 Nisan 2008,Salı

Türkiye'nin genel ihracatta artış rekorları kırdığı bir süreçte zeytinyağı sektörü, ihracat düşüşleriyle rekoru zorluyor. 2007-2008 sezonunda 31 Mart 2008 tarihi itibariyle 34 milyon 421 bin 122 dolarlık zeytinyağı ihraç edildi. Geçen sezon aynı zaman diliminde yapılan ihracat, 86 milyon 796 bin 137 dolardı. Sektördeki ihracat gerilemesi yüzde 60'ı geçti. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ali Nedim Güreli, zeytin ve zeytinyağında geçen yıl kasım ayında talep ettikleri dahilde işleme rejiminin henüz kabul görmemiş olmasını eleştirerek, bunun Türkiye'nin zeytin ve zeytinyağı ihracatının düşmesine yol açtığını ileri sürdü. Güreli, taleplerinde ısrarlı tutumlarını sürdüreceklerini ancak bu konuda bakanlığa baskı yapmayacaklarını ifade etti.

Zeytinyağında kutulu ürün ihracatının yüzde 40 düştüğünü, bunun 18 litrelik ambalajlar dikkate alındığında yüzde 60 seviyesine çıktığını belirten Ali Nedim Güreli, "Biz dahilde işleme rejimi talep ederken üyelerimizin hepsinin görüşünü sormuş ve yoğun bir talep aldığımız için gündeme getirmiştik. Taleplerinin kabul edilmesi halinde fiyatların düşeceği ve üreticinin zarar göreceği söylenmesine rağmen asıl şimdi zarar gördüler. Bu zararın orta ve uzun vadede daha da büyüyeceğini lütfen not edin." dedi.

Güreli, zeytinyağında üretici fiyatının geçen yılın altına düştüğünü, Euro'daki yükselişle birlikte çiftçinin zararının daha büyük olduğunu vurguladı. Birlik Başkanı Gürel, ''Türkiye olarak markalı zeytin ihracatında çok daha başarılıyız. Zeytinyağında ise ciddi bir rakam olmadığını görürsünüz. Bundan en büyük zararı üretici görür. Şimdi Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Müsteşarı, 'Dahilde işleme rejimine izin verilmeyecek.' diyebiliyor. Prime karşı çıkmamalarını, 70 YKr olarak açıklanan primi 20 YKr'ye düşürmemelerini beklerdim. Dahilde işleme rejimi istihdam kaybına ve üreticilerin zarar görmesine yol açıyorsa, buzdolabı ve otomobil dahil bütün sektörlerde iptal edilsin.'' şeklinde konuştu.

Taleplerine bugün olumlu cevap verilse bile bu yıl için yapılabilecek bir şey kalmadığına, ayrıca dış piyasada kaybedilen pazarın yeniden kazanılmasının da güç olacağına işaret eden Güreli, yağışların iyi gitmesiyle gelecek yıl 250 bin ton rekolte beklendiğini, buna karşılık dış pazarın kaybedilmiş olması sebebiyle bundan en büyük zararı yine üreticinin göreceğini savundu.

Türkiye, 2006-2007 sezonunda 31 Mart itibariyle 132 milyon 504 bin 375 dolarlık zeytin ve zeytinyağı ihraç etmişken 2007-2008 sezonunda bu rakam, yüzde 31'lik düşüşle 91 milyon 376 bin 881 dolara geriledi. Hammadde fiyatlarının yüksekliği ve döviz kurlarının düşüklüğü üst üste gelince Türkiye, dünya zeytinyağı piyasalarında fiyat tutturamaz ve ihracat yapamaz duruma geldi.

Zeytinyağı ihracatına ülkeler bazında bakıldığında, 1 Kasım 2007 ile 31 Mart 2008 aralığında ABD 5 milyon 856 bin dolarlık ihracatla birinci sırada yer aldı. ABD, Türkiye'nin yaptığı zeytinyağı ihracatında yüzde 17'lik dilimi temsil etti. İtalya, 2007-2008 sezonunun aynı zaman aralığında 4 milyon 340 bin dolarlık zeytinyağı ihracatıyla ikinci sırada kendisine yer buldu. 2007-2008 sezonunun 1 Kasım ile 31 Ocak aralığında Türkiye'nin en fazla zeytinyağı ihraç ettiği üçüncü ülke ise 3 milyon 913 bin dolarla Kanada oldu. Türkiye, bu sezon 60 ülkeye zeytinyağı satmayı başardı.

Altın sıvının ihracatında miktara baktığımızda ise 2007-2008 sezonunun dört aylık döneminde 8 bin 111 ton zeytinyağı ihraç edebildik. Türkiye, 2006-2007 sezonunun ilk dört aylık döneminde ise 26 bin 549 ton altın sıvı ihraç etmişti. Yeni sezonda zeytinyağının ihraç fiyatı 4.243 dolar/ton olurken geçen sezonki 3.270 dolar/ton ihraç fiyatına göre dolar bazında yüzde 30'luk artış ihracatçılara çare olamadı.

İzmir Ticaret Borsası (İTB) zeytinyağı fiyatlarına bakıldığında ise 2 Nisan 2008 tarihi itibariyle müstahsil satış fiyatı natürel sızma zeytinyağı 5.070 YTL/kg, muhtelif asit rafinajlık zeytinyağı fiyatı ise 4.049 YTL oldu. İspanya'da iç piyasa zeytinyağı satış fiyatı, 4 Nisan 2008 tarihi itibariyle sızma zeytinyağında 2.584 Euro/kg, rafinajlık zeytinyağı ise 2.464 Euro/kg'dı. Diğer üretici ülkelerde zeytinyağı ihraç fiyatlarıyla Türkiye'nin müstahsil satış fiyatının hemen hemen aynı olması, üreticinin elindeki yağı yüksek fiyat beklentisiyle bekletmesi ancak elindeki stoktan mal satması ihracatı olumsuz etkiledi, ihracatçıları rekabet edemez duruma getirdi.

Zeytin ihracatçıları ise 2007-2008 sezonunun ilk beş aylık döneminde yüzde 11'lik artışla 56 milyon 955 bin 759 dolara ulaşırken siyah zeytin ihracatı 47 milyon 622 bin dolar, yeşil zeytin ihracatı 9 milyon 333 bin dolar oldu. Türkiye, 2007-2008 sezonunda en fazla siyah zeytin ihracatını 13 milyon 870 bin dolarla Romanya'ya yaptı. Zeytin ihracatçılarının alışılmış pazarlarından Almanya'ya 12 milyon 734 bin dolarlık siyah zeytin ihraç edilirken bu ülkeyi 4 milyon 449 bin dolarla Bulgaristan izledi. Türkiye, sezonunun ilk beş ayında 56 ülkeye siyah zeytin ihraç etti.