500 bin zeytin fidanını dikilmiş gibi gösterip devletten teşvik almışlar

Ali Rıza Karasu
Zaman
15 Temmuz 2008,Salı

Tarım Bakanlığı'nın zeytinciliği desteklemek amacıyla fidan başına verdiği dikim teşviği, dolandırıcılara yaradı. 500 binden fazla fidanı dikmiş gibi gösteren uyanıklar, devletten hak etmedikleri halde yaklaşık 5 milyon YTL teşvik aldı.

Konuyla ilgili yasal işlem başlatan Bakanlık, teşvik ödemelerini Türkiye genelinde durdurdu.

Zeytin ağacı varlığını artırmak için üç yıl önce zeytin dikecek üreticiye dönüm başına destek uygulaması başlatılmıştı. Zeytin diken üreticiye önce dönüm başına 30 YTL, daha sonra 250 yeni lira teşvik ödenmeye başlandı. 2007 başında ise destek Gemlik ve Ayvalık türleriyle sınırlandırıldı. Kaliteli olmadığı gerekçesiyle Gemlik zeytinine verilen destek 45 YTL'ye çekilirken, Ayvalık cinsine ise 250 yeni liralık destek devam etti.

Devletin 10 dönüm ve üzerindeki arazilere dönüm başına para ödemesi zeytin dikimini artırdı. Bakanlık verilerine göre 2006-2007 döneminde ülke genelinde 39 milyon zeytin fidanı dikildi. Teşvik uygulaması sahtekarların da ilgisini çekti. Bazı kötü niyetli kooperatif, firma ve şahıslar, İzmir, Kuzey Ege ve Bursa Orhangazi'deki fidanlıklardan aldıkları Gemlik zeytinini Güneydoğu Anadolu'daki çiftçilere sahte sertifikayla 'Ayvalık cinsi' diye sattı. Bununla yetinmeyen fırsatçılar, sertifikaları çoğaltarak aslında olmayan fidanları dikilmiş gibi gösterdi. Bu yolla da haksız kazanç sağlanırken, çoğaltılan sertifikaların gerçek sahipleri mağdur oldu.

Kilis'teki 60 dönümlük tarlasına sertifikalı Ayvalık cinsi zeytin fidanı diken Demir, 15 bin YTL'yi bulan teşviği almak için Tarım İl Müdürlüğü'ne başvurduğunda şaşkına döndü. Evrakları inceleyen müdürlük, sertifika numaralarından o fidanlara daha önce teşvik ödendiğini tespit etti. Sadece Kilis'te kopyalanmış sertifika nedeniyle 258 çiftçinin mağdur olduğu ortaya çıktı. Rahime Demir, "Teşvik alamadığımız gibi arazimize başka ürün de ekemiyoruz." dedi.

Rahime Demir'in tarlasına diktiği fidanların çıkış yeri Balıkesir'in Edremit ilçesindeki Zeytin Tarım Fidancılık. Şirket yetkililerinin verdiği bilgiye göre, söz konusu fidanlar, Aralık 2006'da Manisa'da faaliyet gösteren bir kooperatife satıldı. Fidanların parasını alamadıklarını belirten Zeytin Tarım Fidancılık ortaklarından Muhsin Ersavaş, kooperatif hakkında suç duyurusunda bulunduklarını ancak henüz davanın sonuçlanmadığını açıkladı. Ersavaş, "Bizim sertifika numaralarını çoğaltıp vurgun yaptılar. Bu işten sadece bizim zararımız 300 bin YTL." diye konuştu. Aynı kooperatif, Torbalı'da bulunan Yeşilce Zeytin Fidanlığı'ndan aldığı 16 bin Gemlik cinsi fidanı da Ayvalık cinsi diye sahte sertifikayla satmış. Bursa-Orhangazi'de faaliyet gösteren Çancı Zeytin Fidanlığı'nın sahibi Oktay Çancı da sahte sertifikalardan dolayı mağdur olanlardan.

Dönüm başına 250 YTL destek

Sertifikaları çoğaltılan firma temsilcilerinin beyanına göre Türkiye genelinde dikilmediği halde 500 bin civarında fidan için teşvik alındı. Bir dönüme yaklaşık 25 fidan dikiliyor. Dönüm başına 250 YTL teşvik veriliyor. Buna göre 500 bin fidanın 20 bin dönüme dikilmesi gerekiyor. 20 bin dönümlük alan 250 YTL ile çarpıldığında 5 milyon yeni liralık vurgun ortaya çıkıyor. Sertifikalı üretimde her fidana bir numara veriliyor. Tohumculuk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi'nden alınan sertifikalarda üretici bilgileri ve fidanın özellikleri yer alıyor. Satılan fidanın seri numaraları Tarım İl Müdürlükleri'ne bildiriliyor. İl müdürlükleri de Bakanlığın sistemine bu numaraları girerek o fidanların kim tarafından dikildiğini kayda alıyor.

Rakamlarla zeytincilik
18 ilde üretim yapılıyor.
250 bini aşkın aile zeytin tarımı ile geçimini sağlıyor.
Geçen yıl (yok yılı) 581 bin ton zeytin yetiştirildi.
Yılda ortalama 150 bin ton zeytinyağı üretiliyor.
2007 yılında 42 bin ton zeytinyağı ihraç edildi.
Zeytin ihracatından 93 milyon dolar gelir sağlandı.