Zeytin ve zeytinyağı sorunları tartışıldı

İbrahim Paker
Yenigün
1-2 Temmuz 2008

Zeytin ve zeytinyağı ile diğer bitkisel yağların üretiminde ve ticaretinde yaşanan sorunların araştırılarak, alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Balıkesir Milletvekili Ahmet Edip Uğur başkanlığındaki 16 kişilik Meclis Araştırma Komisyonu çeşitli bölgelerde incelemeler yaptı. Komisyon daha sonra Bursa’da devam eden çalışmaları kapsamında Marmarabirlik’i ziyaret etti ve Yönetim Kurulu Başkanı Refi Taviloğlu’dan sektörün sorunlarına ilişkin brifing aldı.

Bölgenin en yaygın ve değerli zeytini olan Gemlik cinsinin, hasat dönemlerinde piyasa değerinin oluşacağı bir borsanın mevcut olmaması nedeniyle Marmarabirlik, bölgede taze sofralık siyah zeytin fiyatının tek belirleyicisi.

Bu işlevin sorumluluğunun tek başına bir tarım satış kuruluşuna yüklenmemesi gerektiğini vurgulayan Taviloğlu, taze zeytin borsasının halen oluşturulamamasından, Gemlik cinsi zeytinin ekolojik koşullara aykırı olarak Marmara Bölgesi dışına bilinçsizce yayıldığına dikkat çekti ve bu gelişmenin bölge zeytinciliğini zora soktuğuna işaret etti ve şunları söyledi:

“Türkiye’nin önemli sorunlarından kayıt dışı ekonomi, zeytin ve zeytinyağı’nı da olumsuz etkiliyor. Tarım sektörü, merdiven altı diye de tabir edilen bu uygulamanın en yaygın olduğu iş kollarından biri. “Hijyen, vergi ve işçilik sorunu bulunmayan bu kayıt dışı organizasyonları sevk ve idare eden, tüccar şeklinde nitelenen kimselerle birliklerin başa çıkması tabi ki mümkün değildir. Bu kişiler üreticinin ve devletin gelirlerini aşağı çekerken, ortaya çıkan farkı da tüketiciye yansıtmıyorlar. Ürün olumsuz koşullarda tüketiciye ulaşıyor. Bu durumda Gıda Güvenliği Kanunu ve diğer kanunların uygulaması sağlanmalıdır. Kısacası kayıt dışılığa ve merdiven altına savaş açılmalıdır.”

Tüketim 2 litre olmalı

Komisyon Başkanı Uğur konuşmasının başında, Marmarabirlik’in, tarımsal birlikler içerisinde en sağlıklı çalışan olduğunu ifade etti. Uğur, 5-6 yıldır zeytin dikiminin teşvik edildiğini, 90 milyon olan ağaç varlığının 200 milyona ulaştığını, zeytinyağı üretiminin 150 bin tonlara çıkacağına dikkat çekerek, “Bu üretimi Türkiye tüketemiyor. Önce mala müşteri lazım” dedi. Türkiye’de kişi başına zeytinyağı tüketiminin 1 litre bile olmadığına dikkat çeken Uğur da sözlerini şöyle sürdürdü:
“Komşumuz Suriye’de 5 kilo, Yunanistan’da 20-22 kilo tüketim var. Ayçiçek yağının fiyatı neredeyse zeytinyağına yaklaştı. Ama bir türlü halkımıza zeytinyağını yediremiyoruz. Bizde kişi başı tüketim 2-2.5 kiloya çıksa sorun kalmayacak. Zeytinyağı satmak için tanıtım grubu oluşturulması gerekiyor. Türkiye’nin 2007 yılındaki bitkisel yağ ithalatı 1,7 milyar dolar. Devamlı bir şekilde yağ fiyatları artıyor. Ayçiçeğinin, soyanın, kanolanın fiyatı bir yıl öncesine göre yüzde 150 daha pahalı. Tağşiş (karıştırma) konusu da çok önemli. Zeytinyağı ve diğer bitkisel yağları taklit ve tağşişle üretenlere 20 bin lira para cezası verilmesi ve işletmenin kapatılmasını öngören düzenleme yakında yasalaşacak.” Ahmet Edip Uğur, hazırlayacakları raporun Meclis Genel Kurulu’na geleceğini belirterek, Marmarabirlik tarafından verilen bilgilerin bu raporda yer alacağını ifade etti. Uğur, son olarak, bu sektörde de serbest piyasa kurallarının işlemesi gerektiğinin altını çizdi.

Yeniden yapılandırma

2000 yılında yürürlüğe giren ve yeniden yapılandırma yasası olarak bilinen düzenlemeyle, birliklerin çiftçiyi destekleme rollerinin elinden alındığını ve bu düzenlemenin birlikleri var olma mücadelesine sürüklediğini, oysa üreticinin hala birliklerden destek beklediğinin altını çizen Taviloğlu, 31 Aralık 2008 tarihinde yeniden yapılandırma sürecinin sona ereceğini hatırlatarak, 4572 sayılı yasanın bir an önce yeniden düzenlenmesinin birlikler için hayati önem taşıdığını vurgulaması görüşmenin diğer bir konusu oldu.

Gıda Güvenliği Belgesi

Bu toplantı öncesinde gerçekleştirilen törende ise Marmarabirlik, TSE Yöneticileri ile TBMM Araştırma Komisyonu Başkanı Uğur tarafından ISO 22000 Gıda Güvenliği Kalite Sistem Belgesini aldı. Marmarabirlik’in bundan sonraki hedefi, çevre yönetim sistemi belgesini de almak. Birliğini başarıyla yöneten Yönetim Kurulu Başkanı Taviloğlu ile Genel Müdür İsmail M. Eren’e bravo.

Zeytin ve zeytinyağı sorunları tartışıldı(2)

Zeytin ve zeytinyağı ile diğer bitkisel yağların üretiminde ve ticaretindeki sorunlar nedeniyle 16 kişilik Meclis Araştırma Komisyonu kurulduğunu dün köşemde hatırlattım. Bugün de konunun ikinci kısmını sizlere aktaracağım.

Komisyon Başkanı Balıkesir Milletvekili Ahmet Edip Uğur, zeytinyağı üretiminin 150 bin tonlara çıkacağına dikkat çekerek, “Bu üretimi Türkiye tüketemiyor. Önce mala müşteri lazım” dedi.

Tüketim artırılmalı

Türkiye’de kişi başına zeytinyağı tüketiminin 1 litre bile olmadığına dikkat çeken Uğur da sözlerini şöyle sürdürdü:

“Komşumuz Suriye’de 5 kilo, Yunanistan’da 20-22 kilo tüketim var. Ayçiçek yağının fiyatı neredeyse zeytinyağına yaklaştı. Ama bir türlü halkımıza zeytinyağını yediremiyoruz. Bizde kişi başı tüketim 2-2.5 kiloya çıksa sorun kalmayacak. Zeytinyağını satmak için tanıtım grubu oluşturulması gerekiyor. Türkiye’nin 2007 yılındaki bitkisel yağ ithalatı 1,7 milyar dolar. Devamlı bir şekilde yağ fiyatları artıyor. Ayçiçeğinin, soyanın, kanolanın fiyatı bir yıl öncesine göre yüzde 150 daha pahalı. Tağşiş (karıştırma) konusu da çok önemli. Zeytinyağı ve diğer bitkisel yağları taklit ve tağşişle üretenlere 20 bin lira para cezası verilmesi ve işletmenin kapatılmasını öngören düzenleme yakında yasalaşacak.”

Ahmet Edip Uğur, hazırlayacakları raporun Meclis Genel Kurulu’na geleceğini belirterek, Marmarabirlik tarafından verilen bilgilerin bu raporda yer alacağını ifade etti.

Uğur, son olarak, bu sektörde de serbest piyasa kurallarının işlemesi gerektiğinin altını çizdi.