'Devlet üreticiye prim versin, ama fiyatı belirlemesin'

Tutku Ayvaz, Referans
04.10.2007

Fındık ve zeytinyağı ihracatçısı 100 milyar dolarlık ihracat sevincini yaşayamadı. Fındık ve mamulleri ihracatı son 12 ayda önceki yıla oranla yüzde 21.3, zeytin ve zeytinyağı ihracatı ise 1 Ekim-30 Eylül döneminde yüzde 20 düştü.

İhracatta 100 milyar dolarlık hedef aşıldı ancak bu sevinci zeytinyağı ve fındık ihracatçıları paylaşamadı. Son 12 ayda fındık ve mamulleri ihracatı önceki yıla oranla yüzde 21.3 azalarak 1 milyar 675 milyon dolardan 1 milyar 318 milyon dolara düştü. Zeytin ve zeytinyağı ihracatında ise 1 Ekim-30 Eylül döneminde bir önceki yıla oranla yüzde 20 düşüş yaşanırken ihracat 249.6 milyon dolara indi. İhracatçı birlikleri temsilcileri, 2 üründe de yüksek fiyatların ihracat yapmaya engel olduğunu söyledi.

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ali Nedim Güreli, adeta dibe vurduklarını ve eski iş bağlantıları sayesinde ürün ihracatının sıfıra düşmediğini söyledi. Güreli, gelecek yıl ürün miktarında artış beklediklerini ancak kaybettikleri pazarlara fiyat ve kaliteden taviz vererek girmek durumunda kalabileceklerini belirtti.

Stokçuluk, borsaya döndü

Referans'a konuşan Güreli, Türkiye'de zeytinyağı fiyatlarının dünya fiyatlarının üzerinde seyrettiğini söylerken buna örnek olarak Türk zeytinyağından yüzde 10 daha ucuz İspanya zeytinyağı ile yüzde 20 ucuz Suriye zeytinyağını gösterdi. Eskiden çiftçinin malını ne zaman satacağının belli olduğunu ancak sektörün bir süredir alışkın oldukları stok şeklinden uzaklaştığını söyleyen Güreli, "Son 1 yıldır bu alana borsa spekülatörü gibi kişiler girdi. Stok sahiplerinin yarısı başka sektörlerden. Fiyatın artacağı yönünde spekülasyonlar yapılıyor, ürün satılmıyor" dedi. Güreli, bu durumun markalaşma çabalarını da tehlikeye soktuğunu ifade etti. Yaptıkları ihracatın 10-12 bin tonunun zararına olduğunu belirten Güreli, "Tarımda popülizm sürdükçe, fiyat artışı savunuldukça ihracatın geleceği için bir beklentimiz olamaz" dedi.

Ege İhracatçı Birlikleri'nin verilerine göre Türkiye'de 2005-2006 döneminde 93 bin ton zeytinyağı üretilirken bunun 47 bin tonu ihraç edildi. 2006-2007 döneminde ise 166 bin ton üretimin 45 bin tonu dışarıya satıldı.

Devletin fındık alımı rakiplere yarıyor
Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Sabit Sabır da ihracattaki sıkıntının aşılması için devletin fiyat vererek fındık alımından vazgeçmesi gerektiğini belirtirken "Üretici mağdur olursa devlet prim versin ama fiyatı belirlemesin. Fındık destekleme alımı arz-talep dengesini bozuyor" dedi. Sabır, bu yıl fındık fiyatlarına yüzde 29 oranında "seçim zammı" verildiğini de hatırlatırken bunun İtalya, ABD, Gürcistan, Azerbaycan gibi rakip ülkelerin üretimlerini teşvik etmeye yaradığına işaret etti. Sabır, fındıkta mahsulün bu sene az olduğunu ancak önümüzdeki yıl "rekor mahsul" beklediklerini de ifade etti.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı il müdürlüklerinin verilerine göre fındıkta rekolte 2005 yılında 524 bin 977 ton, 2006'da ise 655 bin 170 ton olarak gerçekleşti. Bu yıl için yapılan tahmini rekolte ise 498 bin 762 ton.

1 Ekim-30 Eylül dönemi ihracat rakamları (bin dolar)

Ürün 2005/2006 2006/2007 Değişim (%) Pay (2007/%)
Fındık ve mamulleri 1.675.248. 1.318.082. -21.32. 1.32.
Zeytin ve zeytinyağı 314.034. 249.638. -20.51. 0.25.
Kaynak: TİM