Birlikler hükümetten borçları konusunda tahkime gidilmesini istedi

Ayşegül Sakarya-Özgül Öztürk
Referans
17 Nisan 2008,Perşembe

Türkiye'de 800 bin üreticinin ortak olduğu 17 tarım satış kooperatif ve birlikleri hazırladıkları bir raporla Bakan Çağlayan'dan borçları konusunda tahkime gidilmesini talep etti.

Uzun zamandır Yeniden Yapılandırma sürecini masaya yatıran 17 birliğin temsilcisi 4 Nisan tarihinde Ankara'da bir araya geldikleri Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan'dan birlik borçlarında tahkime gidilmesi ve yeni rasyonel bir model ortaya konmasını istedi. Türkiye'de yeniden yapılandırma sürecini atlatmış tek bir birlik olmadığı belirtilen raporda TMO-Fiskobirlik olayının yeniden yapılandırmanın, yenilik adına hiçbir model koyamadığını kanıtladığı ifade ediliyor. Yeniden yapılanma sürecinde birliklerin varlıklarını satmaya başladığını, kooperatiflerin ise faaliyet alanları dışında ticari arayışlara girdiklerine işaret edilen raporda yeniden yapılanma sürecinin rasyonel bir modelle desteklenmemesi nedeniyle başarısız olduğu belirtildi.

Başarısızlık yönetimden kaynaklanmıyor

Birliklerin başarısızlığının kesinlikle yönetim hatasından kaynaklanmadığı belirtilen raporda aksine birliklerin özel sektörün bile üzerinde yeni bir pazarlama sistemi kurduklarına dikkat çekiliyor. Birliklerin faaliyetini sürdürebilmesi için, özel sektör gibi ürününü ihtiyaç oldukça değil anasözleşme gereği ortağının taahhüdünün tamamını iki üç ay gibi kısa sürede almak zorunda kaldığını ve buna bir bedel ödediklerine işaret edilen raporda şunlar kaydedildi:

"Esasında kooperatifçilikte bu olması gerekendir. AB kooperatifçiliğinde de bu böyle oluyor. Ancak bir farkla; ortak önceden para talep etmiyor, fiyat sormuyor, ürün satıldıktan sonra ne kazanıldığını öğreniyor. Biz de ise ortak uygun fiyat olmazsa kooperatife ürün getirmiyor. Çünkü üreticinin bekleme gücü olmadığı gibi, kooperatifçilik bilinci oluşmamış, Birlikleri hala Devlet gibi algılıyor, taban fiyat beklentisi taşıyor ve fiyatı beğenmez ise ürününü vermeyip, dışarıya satıyor."

Raporda birliklerin ürün alımını temin etmek için mecburen piyasa fiyatını uyguladığını ve bu durumun Birlikleri şans faktörüne açık hale getirdiğine dikkat çekiliyor.

Prim birlikler üzerinden verilsin

Birliklerin en önemli dayanağı olan Anayasa'nın 171. maddesinin korunmasının talep edildiği raporda yeniden yapılanma sürecinde yeni rasyonel bir modelin konularak yenilenmesi isteniyor. Yeni modelin üreticiye yaygın şekilde anlatılması gerektiğine dikkat çekilen raporda şu noktaların altı çiziliyor: "Bu süreçte üreticinin dayanım gücünü sağlayacak sistemler devreye sokulmalıdır. AB'deki ürün alım sistemi model olarak benimsenmeli, bu modele üreticinin adaptasyonu sağlanmalıdır. Bunun içinde ortak bilincinin geliştirilmesi şarttır. Yeni kooperatifçilik modelinin uygulanabilmesi için çeşitli argümanlar devreye sokulmalı, örneğin primin Birlikler üzerinden verilmesi gibi benzeri özendirici uygulamalara yönelinmeli." Yeni modelin uygulamaya konulmasıyla birlikte uyum için geçiş süreci tanınması gerektiğine işaret edilen raporda ayrıca bu süreçte birliklerin finansman ihtiyacının düşük faizli kredilerle sağlanması gerektiği belirtiliyor. Raporda uygulanacak yeni modelin rasyonel olması halinde birlikler yeni süreç sonunda, ürün alım konusunda finansman ihtiyacı duymayacaklarına da dikkat çekiliyor.