Yeni teşvik sistemi nasıl işleyecek!

Tarım Merkezi
26 Mart 2008,Çarsamba

Hükümetin hazırlıklarını sürdürdüğü yeni teşvik sisteminde 2006 yılında kaldırılan yatırım indirimi geri geliyor. 3 ayaklı uygulanacak sistemde 200 milyon dolar ve üstü yatırımlara yüzde 100 yatırım indirimi sağlanacak.

Hükümet, 2008 yılı sonrasında uygulanacak yeni teşvik sisteminde yatırım indirimini yeniden hayata geçirmeye hazırlanıyor. Yatırım indiriminin temelini oluşturacak teşvik sistemi, "büyük, sektörel ve bölgesel" yatırımlar şeklinde 3 ayaklı olacak. 200 milyon dolar alt sınır getirilen büyük yatırımlara yatırım indirimi yüzde 100 olarak uygulanacak.

Hükümet, 2008 yılından sonra uygulayacağı yatırım teşvik modelini de tartışmaya açtı. Bir süredir ekonomi bürokrasisi tarafından tartışılan yeni model, ekonomi çevrelerinde ise "geçmişe dönüş" olarak değerlendiriliyor. İlk olarak 1963'te kanunlarına giren ve kaldırıldığı 2006'ya kadar çeşitli şekillerde uygulanan yatırım indirimi modelinde özel sektörün kazancının bir kısmından vergi alınmıyordu. Hazine Müsteşarlığı'nın halen çalışmalarını yürüttüğü yeni model "yatırım indirimi" üzerine kurulu olacak. Bilgi veren bir kaynak temelin yatırım indirimi olacağını, ancak SSK primlerinde indirim, enerji teşviki, kredi faizlerinde indirim gibi birtakım ek unsurların da uygulanacağını belirtti.

Yeni modelle birlikte, özellikle büyük yatırımlara da yüzde 100 oranında yatırım indirimi verilmesi öngörülüyor. Büyük yatırım sınırının 200 milyon dolar olduğu belirtiliyor. Yetkili, çeşitli sektörler için değişen rakamların da büyük yatırım için alt sınır oluşturabileceğini kaydetti.

Bunun yanı sıra "seçilen 10 sektörün ve 10 ilin yatırım indirimi" temel alınarak teşvik edilmesi de tartışılıyor. Sistemi anlatan kaynaklar, "belli sektörlere belli bölgelerde yatırım yapıldığında teşvik unsurlarının devreye gireceğini, bunun yanı sıra belli sektörlerin ve belli bölgelerin özel olarak teşvik edileceğini" belirtti. Şu anda bu sektör ve bölgelerin belirlenmesi için çalışmalar sürüyor.

43 yıl uygulanıp kaldırılmıştı

Yatırım indirimi "gerçekleştirilecek yatırımların belli bir yüzdesine tekabül eden kazancı, Gelir veya Kurumlar Vergisi'nden istisna etme" olarak biliniyor. Bu şekilde yatırımın net maliyeti düşürülüyor ve yatırım teşvik edilmiş oluyor. Yatırım indirimi sistemi 1963 yılında ilk kez yürürlüğe girdi, daha sonra da pek çok değişikliğe uğradı. Bu değişikliklerin önemli bir kısmını indirimden yararlanacak en az yatırım tutarlarının küçük ve orta ölçekli yatırımlar aleyhine artırılması, yatırım indirimi belgesiyle ilgili bürokratik işlemlerin değiştirilmesi gibi düzenlemeler oluşturdu. Temel olarak yatırım indirimi gelişmiş bölgelerde yüzde 30, diğer bölgelerde yüzde 60, kalkınmada öncelikli bölgelerde ise yüzde 100 olarak uygulanırken özel önem taşıyan sektörlere de yatırım indirimi yapılıyordu. Proje bazında farklı oranlarda yatırım indirimi uygulanması da bir dönem tartışıldı.

2003 yılında 4842 sayılı kanunda yapılan değişiklikle ise yatırım indirimi yeniden düzenlendi ve indirim istisnası teşvik belgesi olmaksızın otomatik işler hale getirilerek yüzde 40 olarak belirlendi. İndirimde bölgesel ve sektörel ayrımlara da son verildi. Ancak 2006 yılı itibariyle "yatırım indirimi" tamamen kalktı.

49 ilde teşvik yıl sonu bitiyor

29 Ocak 2004'te Meclis'te kabul edilen "5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"la, halen 49 ilde uygulanan teşvik sistemi devreye girdi. Bu kapsamda, 2001 için belirlenen fert başına gayri safi yurtiçi hasıla tutarı 1500 dolar veya daha az olan illerle, daha önce kapsama alınan 36 ilde yapılacak yatırımlara teşvik verilmesi öngörüldü. Toplam 49 ilde uygulanan yasayla "Gelir Vergisi stopajı, sigorta primi işveren hissesi, bedelsiz yatırım yeri tahsisi, enerji desteği" halen uygulanıyor. Söz konusu yasanın uygulaması, bu yıl bitiyor.

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ NASIL İŞLEYECEK

* Büyük yatırımlar, sektörel ve bölgesel olarak 3 ayaklı.

* Teşvikin temelini yatırım indirimi oluşturacak.

* 10 sektör ve 10 il seçilerek yatırım indirimi verilecek.

* Bu sektörlerin belirlenen illere yatırımı teşvik edilecek.

* SSK prim ve kredi faiz indirimi ile enerji teşviki de verilecek.