Zeytinyağında stok var ama ithalat isteniyor

Güngör URAS
guras@milliyet.com.tr
Milliyet
26 Kasım 2007 / Pazartesi

Bugünlerde Ege Bölgesi'nde zeytinciler işi gücü bırakmış, ülkeye ham zeytinyağı ithal edilsin mi, edilmesin mi konusunu tartışıyor.
Yağlık zeytin özel işlemle eziliyor. Yağı çıkarılıyor. O yağa ham yağ deniliyor. Ham yağ özel işlemden geçirilerek işlenince rafine yağ oluyor. Ham yağ dökme olarak (varillerle satılıyor). Rafine yağın bir bölümü kutulanıyor. Markalı olarak satılıyor. Kutulu ve markalı satılamayan rafine yağ da dökme olarak (varillerle) ihraç ediliyor. Bu yağı bizden alanlar tekrar işlemden geçiriyor. Kutuluyor. Kendi markalarıyla dünya pazarında satıyor.
Bizim zeytinyağı ihracatçıları ham yağ da ihraç ediyorlar ama, genelde dış ülkelere rafine edilmiş işlenmiş yağ satıyorlar.
Bizim yurtiçinde zeytinyağı tüketimimiz yılda 65-70 bin ton. Kişi başına ortalama 1 kg zeytinyağı tüketiyoruz.
Zeytinyağı piyasasını çok iyi izleyen dostum Ali Ekber Yıldırım'ın derlediği bilgilere göre, 2005-2006 sezonunda 44 bin 657 ton, 2006-2007 sezonunda 38 bin 126 ton zeytinyağı ihraç ettik. 2007-2008 sezonunda ihracat için yaklaşık 40 bin ton zeytinyağına ihtiyaç var.

Arz talebi karşılıyor
Demek ki, iç tüketime 70 bin ton, ihracata 40 bin ton olmak üzere toplam 110 bin ton zeytinyağı talebi söz konusu.
Geçen yıl zeytinin "var yılı" idi. Depolarda 60 bin ton zeytinyağı kaldı. Bu yıl zeytinde "yok yılı".
Zeytin hasadı başladı. Hasat edilen zeytine bakılarak bu "yok yılı"nda zeytinyağı üretiminin ne olacağı konusunda sağlıklı tahminler yapmak mümkün. Ancak 2 farklı tahmin var. İzmir Ticaret Borsası patronajındaki heyet 2007 zeytinyağı rekoltesini 72 bin ton olarak açıkladı. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği'ne göre ise rekolte 84 bin ton.
Geçen yıldan kalan stok eklenirse, zeytinyağı arzı 132 bin ton ile 144 bin ton arasında olacak. Bu arz da toplamı 110 bin ton olan iç ve dış talebi fazlasıyla karşılayabilecek.

İhracatçı ithalat istiyor
Tablo bu iken, ihracatçılar, "İç piyasada ham yağ pahalı... İhraç edecek ham yağ bulamıyoruz. Başka ülkelerden ham yağ ithal edelim. Ham yağı rafine ederek ihraç edelim" diyerek Dış Ticaret Müsteşarlığı'na başvurdu. Tarım ve Sanayi bakanlıkları da "evet" der ise ham zeytinyağı ihraç edilecek.
Tariş ve üreticiler, hasat mevsimi başında bu ithalat tartışmasının başlatılarak iç piyasada fiyatların aşağıya çekilmesinin hedef alındığını söylüyorlar.
Natürel sızma zeytinyağının tonu İtalya'da 3.700, Yunanistan'da 3.780, İspanya'da 2.632, Suriye'de 2.521 euro. Türkiye'de kaliteli Körfez bölgesi (Ayvalık, Edremit) yağları 3.180, güney Ege (Aydın, Muğla) yağları 2.600 euro.
Avrupalı üretici kiloda 1 euro destek primi alıyor. Bizim üreticiye 11 krş Destek pirimi veriliyor.
Ali Ekber Yıldırım uyarıyor. Diyor ki, son yıllarda bizim yağ üreticilerimiz zeytinyağına önemli yatırımlar yaptı. Dökme zeytinyağı satarken katma değeri yüksek kaliteli, ambalajlı, markalı ihracat artmaya başladı. Bizden dökme alan, bunu kutulayarak yüksek fiyatla satan Avrupalı alıcılar için çalışan ihracatçı tüccar pazarı kaybetmemek arayışında. Onların derdi, Türk zeytinyağının dökme olarak ihracatının devam etmesi. Kavga buradan çıkıyor.